ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ

 Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης

Στο τεύχος με αριθ. 23-24/10.06.1946 του ΑΝΤΑΙΟΥ, η εταιρεία «ΕΠΙΣΤΗΜΗ – ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ» προτείνει τη διοργάνωση συνεδρίου για τη μελέτη των προβλημάτων που αντιμετώπιζε η ελληνική κοινωνία εκείνη την περίοδο. Σήμερα, ποιος θα αναλάβει την πρωτοβουλία και την ευθύνη για ένα ανάλογο συνέδριο;

 

«Αντικειμενικός σκοπός της ανοικοδόμησης της χώρας πρέπει να είναι η ευημερία του ελληνικού λαού, η οικονομική ακμή και η πνευματική αναγέννηση της χώρας, το ανέβασμα του Έθνους σε ανώτερο επίπεδο τεχνικού, πνευματικού και ηθικού πολιτισμού. Πρέπει λοιπόν η ανοικοδόμηση να απλωθεί σ’ όλους τους αντίστοιχους τομείς και να γίνει με την άμεση συμμετοχή όλου του ελληνικού λαού, με την οργανωμένη προσπάθεια όλων των εθνικών δυνάμεων μέσα σε συνθήκες δημοκρατικής συνεργασίας και εθνικής και οικονομικής ανεξαρτησίας. Για το λόγο αυτό πρέπει στο συνέδριο να πάρουν μέρος εκπρόσωποι από όλους τους κλάδους της επιστήμης και της τεχνικής. Μόνον έτσι θα πραγματοποιηθεί η ενότητα στην οργανωμένη κοινή προσπάθεια. (…)

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ» – ΠΡΟΝΟΜΙΑ, ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ…(ΙΙΙ)

 

Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης

Στο τρίτο* μέρος του άρθρου του Δ. Μπάτση, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου – Ιουλίου 1949 του περιοδικού «ΑΝΤΑΙΟΣ», ο συγγραφέας επισημαίνει ότι η υλοποίηση του σχεδίου Μάρσαλ οδηγεί στην «ολοκληρωτική οικονομικοπολιτική δέσμευση της χώρας όπου θα διαδραματιστεί» και στον «ολόπλευρο έλεγχο και διοικητικό ακόμα στην οικονομική ζωή». Η επικαιρότητα του άρθρου είναι προφανής…

 

Σχέδιο Μάρσαλ και μορφή εκχωρήσεων

 

«Οι εκπονητές του προγράμματος Μάρσαλ για την Ελλάδα, θα ισχυριστούν πως πρόκειται για πιστώσεις που δεν καλύπτουν ξένα επιχειρηματικά συμφέροντα. Ποιος όμως διαχειρίζεται τις πιστώσεις, ποιος εκτελεί τα έργα και σε ποιον θ’ ανήκουν οι καινούριες παραγωγικές μονάδες; Πρόκειται βέβαια για την περίπτωση που θα εκινείτο το «πρόγραμμα αναπτύξεως».

»Εδώ θα μας οδηγήσει ν’ απαντήσουμε η πρόσφατη πείρα από την κατασκευή δρόμων που έγιναν από την Atkinson Drake Park, από το ενδιαφέρον ξένων υδροηλεκτρικών τραστ (Ebasco), από την προσοχή ξένων ομίλων για μεταλλεία (Mining Inc.) και από τις τηλεπικοινωνίες.

»Πριν προχωρήσω, πρέπει να γίνει η διαπίστωση πως οι σημερινές συνθήκες είναι διαφορετικές για το πρόβλημά μας από τις προπολεμικές. Δεν πρόκειται τώρα για ομίλους που διαπραγματεύονται με το Κράτος για εκχωρήσεις τύπου Κούπερ, Πάουερ ή Τηλεφωνικής. Ούτε για τη γνωστή εμπορικοπιστωτική υποτέλεια που φυσικά συνεχίζεται και σήμερα.

»Πρόκειται για διακρατική υπαγόρευση λύσεων στην παραγωγική λειτουργία και σ’ όλους τους τομείς της οικονομικής ζωής. Είναι μια καινούρια μορφή δράσης επιχειρηματικών συμφερόντων που την χαρακτηρίζει η ολοκληρωτική οικονομικοπολιτική δέσμευση της χώρας όπου θα διαδραματιστεί.

»Είναι η περίπτωση όπου επιβάλλονται συμφωνίες με τους κρατικούς εκπροσώπους της πιστώτριας χώρας και όπου η πιστώτρια χώρα ασκεί ολόπλευρο έλεγχο και διοικητικό ακόμα στην οικονομική ζωή. Όλες οι λειτουργίες πιστωτικές, εμπορικές, σχέσεων εργασίας και κεφαλαίου, κοινωνικών ασφαλίσεων, προσανατολισμού της παραγωγής κλπ. ρυθμίζονται από ειδικά εξουσιοδοτημένη αποστολή με ειδική συμφωνία. Είναι η περίπτωση της αποστολής του Σχεδίου Μάρσαλ.

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ» – ΠΡΟΝΟΜΙΑ, ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ…(ΙΙ)

 

Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης

Οι πολεμικές συνθήκες. «Πρόγραμμα Ανασυγκροτήσεως» και ξένο κεφάλαιο.

 

Στο δεύτερο μέρος του άρθρου του Δ. Μπάτση που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου – Ιουλίου 1949 του περιοδικού «ΑΝΤΑΙΟΣ», ο συγγραφέας αναλύει την υποταγή του αναπτυξιακού υποδείγματος που προκρίθηκε στις επιδιώξεις του εγχώριου και του ξένου κεφαλαίου που συμπίπτουν, στις βασικές επιδιώξεις, με το προωθούμενο από τη μνημονιακή συγκυβέρνηση υπόδειγμα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι επισημάνσεις του Δ. Μπάτση για τον τρόπο δράσης των ιδιωτικών μονοπωλίων στους τομείς της ενέργειας και της ύδρευσης που προϊδεάζουν για το τι θα συμβεί αν δεν ανατρέψουμε τη σημερινή προσπάθεια παράδοσής τους, και πάλι, στο ιδιωτικό κεφάλαιο.

   

«Έρχομαι ύστερα από τη σύντομη αναδρομή*, να εξετάσω το ζήτημα μέσα στις μεταπολεμικές οικονομικές συνθήκες και ειδικότερα μέσα στις συνθήκες της «ανασυγκρότησης» της οικονομίας όπως τη βλέπουν και όπως την εννοούν οι κυρίαρχοι κύκλοι της ολιγαρχικής οικονομίας. Κι’ ακόμα πιο πολύ μέσα στις συνθήκες του «Σχεδίου Μάρσαλ» για την Ελλάδα.

»Το γνωστό σχήμα της υπαγωγής της οικονομικής ζωής με τη μεσολάβηση του ολιγαρχικού κεφαλαίου του εσωτερικού, στους ξένους μονοπωλιακούς σχηματισμούς, αρκεί το πρώτο να εξασφαλίζει ωφέλεια από τη μεσολάβηση αυτή (σε τόκους, εξωπαραγωγικά κέρδη κλπ.), στάθηκε στη βάση της προοπτικής των επίσημων κύκλων. Η θεωρητική παρουσίαση του ζητήματος έγινε με τη διακήρυξη της στενότητας της εσωτερικής αγοράς που «υποχρεώνει την οικονομία μας να υψώσει το παραγωγικό επίπεδο για λόγους κυρίως εξαγωγικής πολιτικής και ισορροπίας του ισοζυγίου».

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ» – ΠΡΟΝΟΜΙΑ, ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ…(Ι)

 

 Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης 

Στο άρθρο του με τον παραπάνω τίτλο, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου – Ιουλίου 1949, λίγο πριν το τέλος του εμφυλίου, ο Δ. Μπάτσης επιχειρεί μια συνολική αποτίμηση των επιπτώσεων από την εφαρμογή του προγράμματος ανασυγκρότησης και του «σχεδίου Μάρσαλ». Στο πρώτο τμήμα του άρθρου, που δημοσιεύεται σήμερα, ο συγγραφέας κάνει μια ιστορική αναδρομή στην εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από το ξένο κεφάλαιο. Στα δύο επόμενα φύλλα της εφημερίδας θα δημοσιευθούν τα τμήματα του άρθρου όπου γίνεται αναφορά στο «πρόγραμμα ανασυγκροτήσεως και το ξένο κεφάλαιο» και στο «σχέδιο Μάρσαλ και μορφή εξαρτήσεων».

   

«Η έντονη εξάρτηση από το ξένο κεφάλαιο ήταν και παλιότερα το βασικό χαρακτηριστικό της ελληνικής οικονομίας. Σε συνδυασμό με τη μονόπλευρη ανάπτυξη της βιομηχανίας της και την καθυστερημένη της γεωργία με βασικά άλυτα προβλήματα και σε συνδυασμό με την προέχουσα εμπορική – μεσιτική δράση του κεφαλαίου, έχουμε τον τύπο μιας εξαρτημένης οικονομίας με ασθενική ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς, που τοποθετείται στο επίπεδο μιας χώρας με μέση κεφαλαιοκρατική ανάπτυξη.

»Η είσδυση και η κυριαρχία του ξένου κεφαλαίου στον τόπο μας είναι συνυφασμένες με την ιστορία της οικονομικής του διαμόρφωσης από το 1840 μέχρι σήμερα.

»Οι μορφές της δράσης του ξένου κεφαλαίου αντιστοιχούν σ’ όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Χωρίς να ξεμακρύνω στην εξιστόρηση χωρίζω σε τρεις κυρίως κατηγορίες τη δράση αυτή. Στον πιστωτικό τομέα, στον εμπορικό τομέα και στην επιχειρηματική του τοποθέτηση μέσα στην περιοχή της ελληνικής οικονομίας.

»Στην πρώτη κατηγορία έχουμε τον ξένο δανεισμό και τη γνωστή ιστορία του δημοσίου χρέους, του ΔΟΕ, των πιστώσεων του Χάμπρο και όλων των περιπτώσεων δημοσίου ή ιδιωτικού δανεισμού που έδεσαν στενά το Κράτος και το χρηματιστικό κεφάλαιο με ξένους πιστωτικούς – τραπεζιτικούς ομίλους.

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟ 1947 (Κριτική Ανασκόπηση)

 Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης

Η σημερινή επιλογή των ερανισμάτων από το περιοδικό «ΑΝΤΑΙΟΣ» έγινε με στόχο να δειχθεί, για πολλοστή φορά, ότι οι πολιτικές δυνάμεις που απαξιώνουν διαχρονικά και συστηματικά την παιδεία στην πατρίδα μας παραμένουν ίδιες και απαράλλακτες. Όπως, επίσης, και ότι είναι η αριστερά που αγωνίζεται, παρά τις αδυναμίες και τα λάθη της, για μια παιδεία που δεν θα είναι προνόμιο των λίγων συνδέοντας την εκπαίδευση του λαού με τον αγώνα για «λευτεριά και προκοπή». Τα παρακάτω ερανίσματα είναι από το άρθρο του Κ. Δ. Σωτηρίου που δημοσιεύθηκε στο 1^ο τεύχος της Β΄ περιόδου του περιοδικού, τον Ιανουάριο του 1948.

 

«Ο διωγμός των εκπαιδευτικών

Με σύνθημα την «εξυγίανση» της παιδείας και με κριτήριο το κομματικό συμφέρο, ο υπουργός της Παιδείας κ. Παπαδήμος ενάμιση χρόνο κυνήγησε όλους τους λειτουργούς  της παιδείας, που δεν έσκυψαν δουλικά το κεφάλι τους. Πάνω από χίλιους δασκάλους και καθηγητές τους «εξυγίανε» μόνος του και τους πέταξε στο δρόμο τους περισσότερους χωρίς καμιά σύνταξη. Εκατοντάδες άλλους, που είχαν μεταθέσει προκάτοχοί του υπουργοί, τους έπαψε «δι’ εγκατάλειψιν θέσεως», μολονότι ήξερε, πως κινδύνευε η ζωή τους, αν πήγαιναν, όπου τους τοποθέτησαν. Και αφού έληξε το ψήφισμα για την «εξυγίανση» άρχισε να αποσπά ασύδοτα όσους εκπαιδευτικούς δεν πρόφτασε να μεταθέσει, σε κενές, όπως λέει, θέσεις, και τους αναγκάζει να παραιτηθούν. Και ενώ, σύμφωνα με την επίσημη υπόσχεση που είχε δώσει το κόμμα των Φιλελευθέρων, πριν να μπει στην Κυβέρνηση, περίμεναν οι λειτουργοί της παιδείας να «αναθεωρηθούν» οι απολύσεις, βλέπουν καινούργιος διωγμός να τους απειλεί με το δικαίωμα που πήρε ο κ. Παπαδήμος, με το νόμο «περί νομιμοφροσύνης των δημοσίων υπαλλήλων», να εξακολουθήσει το αναστατωτικό του έργο στην παιδεία. Έτσι η παιδεία μας έχασε τόσους άξιους λειτουργούς της, μόνο και μόνο γιατί αγαπούσαν το υψηλό έργο τους και ήσαν αφοσιωμένοι στην αποστολή τους, στην μόρφωση της νεολαίας και στην πνευματική αναγέννηση της χώρας.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ (III)

 

 Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης 

Στο τελευταίο απόσπασμα του άρθρου – κριτική του σχεδίου Μάρσαλ («ΑΝΤΑΙΟΣ», τεύχος αριθ. 4/Μάιος-Ιούλιος 1948), ο Δ. Μπάτσης τεκμηριώνει την ανεπάρκεια των ποσών του σχεδίου αλλά και την ελάχιστη συμβολή του στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Τα ζητήματα που θίγει και η κριτική που ασκεί είναι εξαιρετικά επίκαιρα και στη σημερινή συγκυρία της οικονομικής κρίσης.

 

«Κάτω από μια τέτοια κατάσταση που δημιούργησαν οι άκαρποι πειραματισμοί των ξένων και Ελλήνων ειδικών, είναι ακατανόητο πως υπάρχουν ακόμη υπεύθυνοι οικονομικοί παράγοντες, που στηρίζουν ελπίδες αναζωογονητικής δραστηριοποίησης της οικονομίας μας από το μέγεθος του ελληνικού κονδυλίου του «σχεδίου Μάρσαλ». Ο θόρυβος που εξακολουθεί γύρω από το ζήτημα αυτό δεν είναι τυχαίος. Γίνεται για να μετατοπισθεί το ενδιαφέρον μας, από τη βασική παθογόνο αιτία του σημερινού αδιεξόδου, σ’ ένα δευτερεύον ζήτημα –το μέγεθος του ξένου δανεισμού-, που από πρώτη άποψη πιθανό να φαίνεται σαν το πρωταρχικό. Αλλά και από την καθαρά ποσοτική του άποψη αν εξετάζαμε το κονδύλι που μας επιδικάστηκε – δολλάρια 106.400.000 – και τις τροποποιήσεις που ενδεχόμενα θα υποστεί, με παρέμβαση νέων κονδυλίων ή άλλων πιστωτικών ευκολιών, πάλι το οικονομικό μας πρόβλημα παραμένει άλυτο. Γιατί με το κονδύλι αυτό δεν μπορεί αλλά ούτε και υπάρχει σκέψη να δημιουργηθεί δικός μας εσωτερικός παραγωγικός πυρήνας. Τα ποσά αυτά, έστω και αν διπλασιασθούν, δεν θα επαρκέσουν για να καλύψουν ούτε τα ανοίγματα του προϋπολογισμού και του ισοζυγίου των πληρωμών της τρέχουσας οικονομικής χρήσης, που φθάνουν συνολικά τα 450.000.000 δολλάρια… Αυτά όσον αφορά το μέγεθος του μεριδίου μας από το «σχέδιο Μάρσαλ» σε σχέση με τις τρέχουσες καταναλωτικές, ανοικοδομητικές και δημοσιονομικές μας ανάγκες της οικονομικής χρήσης 1948 – 49.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ (II)

Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης 

Στο δεύτερο μέρος της παρουσίασης του άρθρου του Δ. Μπάτση (τεύχος αριθ. 4/Μάιος-Ιούλιος 1948), ο συγγραφέας καταγράφει τις αρνητικές επιπτώσεις από την εφαρμογή του σχεδίου που είχαν σαν αποτέλεσμα την οριστική ματαίωση «κάθε δυνατότητας για μια εσωτερική αυτοδύναμη ανάρρωση».

 

«Η συζήτηση ωστόσο για τη βιωσιμότητα ή όχι της ελληνικής οικονομίας παίρνει σήμερα εντελώς ακαδημαϊκό χαρακτήρα γιατί από καιρό έπαψε να υπάρχει μια ανεξάρτητη ελληνική οικονομική πολιτική και ιδιαίτερα γιατί δεν υπάρχει ουσιαστικά μια, έστω και υποτυπώδης, οικονομική συγκρότηση που ν’ ανταποκρίνεται στις στοιχειακές απαιτήσεις του σημερινού τρόπου παραγωγής.

»Συνακόλουθα το ζήτημα τοποθετείται σήμερα διαφορετικά: 1) Είναι σε θέση το σημερινό οικονομικό σχήμα να εξασφαλίσει στη μισθωτή εργασία, και γενικότερα στον εργαζόμενο λαό, έστω και τα στοιχειακά κοινωνικά δικαιώματα για εργασία και για επιβίωση, που θεωρητικά πρέπει να παρέχει ο υφιστάμενος τρόπος παραγωγής; Και πιο συγκεκριμένα, μπορεί να εξασφαλίσει α) έναν ομαλό κύκλο και αυτής ακόμη της απλής αναπαραγωγής των στοιχείων της οικονομίας; β) μας εξασφαλίζει έστω και μια υποτυπώδη συντήρηση της πολυτιμότερης παραγωγικής δύναμης, της ζωντανής δηλ. εργασίας και της δραστηριότητας του εργαζομένου λαού;

2) Είναι δυνατό οι ξένες πιστωτικές ευκολίες, και στην προκειμένη περίπτωση το «σχέδιο Μάρσαλ», ν’ αναστηλώσουν την οικονομία και ιδιαίτερα να την καταστήσουν τελικά βιώσιμη;

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ

Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης

Το προφανές αδιέξοδο των προγραμμάτων «διάσωσης» των υπερχρεωμένων οικονομιών του ευρωπαϊκού νότου έχει σαν αποτέλεσμα αρκετοί πολιτικοί και οικονομολόγοι (ακόμη και από τον χώρο της αριστεράς) να επιχειρηματολογούν για  την «αναγκαιότητα ενός νέου σχεδίου Μάρσαλ». Τι ήταν όμως στην πραγματικότητα το αμερικανικής έμπνευσης και χρηματοδότησης «σχέδιο Μάρσαλ» που διήρκεσε από το 1948 μέχρι το 1952; Στο τεύχος με αριθμό 4 (Μάιος-Ιούλιος 1948) του ΑΝΤΑΙΟΥ, ο Δ. Μπάτσης ασκεί κριτική στο σχέδιο και εντοπίζει με διορατικότητα τα αρνητικά στοιχεία του. Στα πλαίσια της στήλης θα παρουσιασθούν τα κυριότερα σημεία του άρθρου που, λόγω του μεγέθους του, θα δημοσιευτούν σε τρεις συνέχειες.

  

«Η επικίνδυνη χαλάρωση της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας και ο θόρυβος που προκάλεσε η σημαντική περικοπή του κονδυλίου που προοριζόταν για την Ελλάδα από το «σχέδιο Μάρσαλ», προώθησαν στην πρώτη γραμμή της ελληνικής επικαιρότητας το όλο πρόβλημα της κοινωνικοοοικονομικής μας διάρθρωσης και αλλαγής. Δεν είναι η πρώτη φορά που το ζήτημα αυτό απασχολεί τον «Ανταίο». Επανειλημμένα εκθέσαμε τις απόψεις μας πάνω στο επίμαχο αυτό πρόβλημα, συσχετίζοντας το σημερινό δυναμικό και τον ανεκμετάλλευτο υπεδαφικό και ενεργειακό πλούτο της χώρας με τον τρόπο που θα εξευρεθούν από το εσωτερικό και το εξωτερικό οι απαιτούμενοι πόροι, ώστε να εξασφαλισθούν τα απαραίτητα για το ξεκίνημα κεφάλαια. Η θέση μας αυτή που στηρίχθηκε ωστόσο σε επίσημα επιστημονικά δεδομένα και εκτιμήσεις, και που απέδειξε με αδιάσειστα στοιχεία ότι η ελληνική οικονομία μπορεί και πρέπει να γίνει βιώσιμη, βρήκε αντιμέτωπη και σχεδόν εχθρική μια μερίδα επιστημόνων και τεχνικών. Όμως πλάι κι απ’ αφορμή τη θέση αυτή που στάθηκε συντριπτική για την ως τα τότε καθιερωμένη αντίληψη «της φύσει πτωχής και αγόνου Ελλάδος», τα περί «Ψωροκώσταινας» δηλαδή και «ζωτικού χώρου», ξεπρόβαλαν νέες και ως ένα σημείο πιο συγχρονισμένες θεωρίες, που αποτέλεσαν την άρνηση της πρώτης, και είτε αμφισβήτησαν το μέγεθος του μεταλλευτικού θησαυρού που κρύβει στα σπλάχνα της η ελληνική γη, είτε διακήρυξαν με διάφορους τρόπους ότι η καλλιεργήσιμη επιφάνεια της χώρας είναι ανεπαρκής για τις ανάγκες του πληθυσμού, παρουσιάζοντας έτσι με άλλη μορφή τη δοξασία του «πτωχοπροδισμού», που καταπολεμά κάθε σκέψη που θα στηρίζει την αναστήλωση της οικονομίας μας, κατά κύριο λόγο, στην εσωτερική παραγωγική δραστηριοποίηση, χωρίς την προσφυγή στους συντριπτικούς όρους που μας επέβαλε, από τότε που φτιάχθηκε το νεοελληνικό κράτος, ο ξένος δανεισμός και η κάθε μορφής ίδρυση επιχειρηματικών συγκροτημάτων, με όρους προνομιακούς και μονοπωλιακούς στη χώρα μας»…

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ – ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ»

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ – ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ»

ΣΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ κ. ΠΟΡΤΕΡ

(β΄μέρος)

 Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης

 

»γ) Αν και τα υψηλά επιτόκια των πιστώσεων προς τη βιομηχανία και το εμπόριο θα μπορούσαν να αποτελέσουν, αυτά και μόνα, τεκμήρια αδιάσειστα για το ότι τα βιομηχανικά και εμπορικά κέρδη είναι μεγάλα, η ειδική έρευνα των περιπτώσεων καταδεικνύει την ύπαρξη μεικτού βιομηχανικού κέρδους μεταξύ 40-45% και αντίστοιχου εμπορικού 35-40%. Αυτό μεταφράζεται σε μια μάζα κέρδους από δισεκατομμύρια προπολεμικές δραχμές, από την οποία ωστόσο δεν επενδύεται στην παραγωγή παρά ένα μικρό ποσοστό, σχεδόν ίσο προς το ετήσιο ολικό ποσό των αποσβέσεων.

»δ) Πρέπει να θεωρηθή ως βέβαιο, ότι τα τρία τέταρτα των γεωργικών επιχειρήσεων δεν αναπαράγουν παρά τους όρους μιας αθλίας ζωής. Οι κάτοχοι των αγροτικών αυτών μικροεκμεταλλεύσεων δεν πραγματοποιούν από την αξίαν της παραγωγής των ούτε ένα υποφερτό ημερομίσθιο. Οι περισσότεροι δε απ’ αυτούς δεν μετέχουν παρά κατά ένα ποσοστό ελάχιστο στον ετήσιο οικονομικό κύκλο, ούτε ως πωλητές, ούτε ως αγοραστές προϊόντων. Εκτός αυτό και οι αγροτικές εκείνες επιχειρήσεις που παράγουν για την αγορά υφίστανται άμεσα τις συνέπειες του υψηλού τόκου των αγροτικών δανείων, την υποχρεωτική πώληση των προϊόντων τους σε εμπορικά μονοπώλια (υποχρεωτική συγκέντρωση σιταριού) ή παρακρατικούς οργανισμούς, πίσω από τους οποίους δρα προνομιακά το κερδοσκοπικό κεφάλαιο με τη μέθοδο των μίνιμουμ τιμών. Ωστόσο μια ενεργητική συμμετοχή των παραγωγών αυτών στην οικονομική ζωή θα μετέβαλλε ριζικά τα δεδομένα του προβλήματός μας. Αυτό όμως είναι ταυτόσημο πρώτο με την εκβιομηχάνιση, δηλαδή με την απορρόφηση μεγάλων εφεδρειών∙ διαθεσίμων εργατικών δυνάμεων από νέους κλάδους βαρειάς και ελαφράς βιομηχανίας και δεύτερο με την εκτατική και εντατική ανάπτυξη και βελτίωση των γαιών, την συνεταιριστική ανάπτυξη της μηχανικής καλλιέργειας, την ημιτυποποίηση των προϊόντων από συνεταιριστικές γεωργικές βιομηχανίες, τον πιο πέρα διαφορισμό των καλλιεργειών.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ – ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ»

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ – ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ»

ΣΤΟΝ ΑΡΧΗΓΟ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ κ. ΠΟΡΤΕΡ

Ερανιστής : Γιώργος Τοζίδης 

Ο Paul A. Porter ορίστηκε επικεφαλής της αμερικανικής οικονομικής αποστολής στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1946 και ήλθε στην Αθήνα στι1 18 Ιανουαρίου 1947. Παρέμεινε στη χώρα μας μέχρι τον Μάρτιο 1947 και στη συνέχεια υπέβαλε την Έκθεση της Επιτροπής Porter στο αμερικανικό υπουργείο εξωτερικών στις 30 Απριλίου 1947 (βλέπε σχετικά Paul A. Porter : «Ζητείται ένα θαύμα για την Ελλάδα», Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις). Παρά το σύντομο χρονικό διάστημα που έμεινε στη χώρα μας, ο Porter διέγνωσε σωστά ότι το πραγματικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας ήταν η «ανικανότητα» του πολιτικού προσωπικού που ασκούσε την εξουσία. Γράφει σχετικά: «… η πρώτη ημέρα εργασίας στην Αθήνα επιβεβαιώνει τις εντυπώσεις που αποκομίζει κανείς διαβάζοντας τις αναφορές και τα έγγραφα στην Ουάσιγκτον. Έχουμε ένα φτωχό λαό με μια ανίκανη κυβέρνηση και ένα πολιτικό σύστημα το οποίο απαιτεί από τους υπουργούς να έχουν ως κύριο μέλημά τους την παραμονή στο αξίωμα, παραμελώντας τα προβλήματα της ανοικοδόμησης και την επαναδραστηριοποίηση του εμπορίου και των συναλλαγών». Και αλλού : «Δεν υφίσταται εδώ κράτος σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Αντ’ αυτού υπάρχει μια χαλαρή ιεραρχία ατομιστών πολιτικών, μερικών χειρότερων από άλλους, που είναι τόσο απασχολημένοι με τον ατομικό τους αγώνα για εξουσία που δεν έχουν το χρόνο, αν υποθέταμε ότι είχαν την ικανότητα, να αναπτύξουν μια οικονομική πολιτική». Στο σημερινό εράνισμα από το περιοδικό «ΑΝΤΑΙΟΣ» δημοσιεύεται το πρώτο μέρος από το υπόμνημα που κατέθεσε στον Porter η εταιρεία «Επιστήμη – Ανοικοδόμηση», όπως δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιανουαρίου – Μαρτίου 1947.